به جنگل های شمال که می روید، جایی در نواحی سواحل آستارا و حتی در ارتفاعات میانبند و در گوشه و کنار کلاردشت با رنگ آمیزی حیرت انگیزی مواجه می شوید که جنگل را به مناظری زیبا و چشم نواز تبدیل کرده. درختانی با رنگ های نارنجی، زرد پررنگ، قرمز درخشان، قهوه ای، سبز سیر که نگاه هر رهگذری را مجذوب می کند.
شاید اگر از محلی ها درباره این درخت بپرسید هر کدام چیزی از عجایب آن را برای شما تعریف کنند. حتما از زبان افراد محلی می شنوید که در گذشته از چوب این درخت برای سوزاندن استفاده می کردند چون این درخت چوبی بسیار دیرسوز و پایدار دارد. آن هایی هم که از داروهای گیاهی سررشته دارند ممکن است به شما درباره خواص میوه، برگ ها و پوست درخت چیزهایی بگویند. اگر طرف شما بچه های روستاهای اطراف باشند احتمالا به شما می گویند که در تنه این درخت هیچ میخی فرو نمی رود. تمام این اطلاعات درست است.
درخت انجیلی درخت بومی جنگل های ایران است که ارتفاعش تا حدود 25 متر می رسد. درخت انجیلی با نام علمی Parrotia Persica به دلیل مقاوم و سخت بودن چوبش، درخت آهن نامیده می شود. Parrotia به معنی جنس طوطی است. شاید علت این نامگذاری دو زائده منقار مانند در دو طرف میوه هایش باشد که میوه ها را شبیه نوک طوطی کرده است.
رنگ چوب این درخت سفید مایل به سرخ است، مقاومت زیادی در برابر پوسیدگی و آتش دارد و به همین خاطر متاسفانه به عنوان هیزم از آن استفاده می شده است اما از سوی دیگرهمین سخت بودن باعث شده که بریدن این درختان به کاری سخت و طاقت فرسا تبدیل شود و سخت و شکننده بودن این درخت استفاده صنعتی از چوب این درخت را غیر ممکن کرده است. برای همین است که بر خلاف گونه های گیاهی دیگر، درخت انجیلی تا حدود زیادی از دستبرد چوب دزدها در امان مانده است.
یکی از ویژگی های جالب این درخت قدرت جوش خوردن آن است. به گفته محلی ها وقتی دو شاخه روی هم قرار می گیرند و به هم متصل می شوند خیلی راحت به هم جوش می خورند. این مساله باعث می شود که شاخ و برگ های انجیلی در جنگل به صورت شبکه یی حیرت انگیز در بیایند و اشکال عجیب و موهوم و ترسناکی ایجاد کنند که گاهی درباره آن افسانه هایی هم گفته و شنیده می شود. اما همین قابلیت جوش خوردن به دکوراتورها وطراحان این امکان را می دهد که با استفاده از این درخت به اشکال هنری زیبایی دست پیدا کنند. به دلیل فراوانی در ایران و رنگ های متنوع در پاییز، گونه ای بسیار مناسب برای استفاده در بوستان های جنگلی است و چشم اندازهای بسیار زیبایی در فصول مختلف سال ایجاد می کند.
برگ های انجیلی برای گردشگران و طبیعت دوستان از اهمیت زیادی برخوردار است. برگ های جوان تر به رنگ بنفش مایل به قرمز هستند، در تابستان به رنگ سبز تیره و درخشان تبدیل می‌شوند و در پاییز این برگهای درخشان جنگل ها را به فضایی هزار رنگ تبدیل می کنند؛ رنگهای مختلف زرد پررنگ نارنجی پررنگ و قرمز روشن خالص جنگل های شمالی ایران به خاطر وجود این گونه گیاهی است و برای همین درخت انجیلی برای ایجاد فضای سبز و همچنین جذب توریست در جنگل ها مناسب است. اگر علاقمند هستید تا گل های این درخت را از نزدیک ببنید باید تا اسفندماه صبر کنید. رنگ این گل‌ها می تواند از ارغوانی تا قرمز باشد.
رشد تنه و شاخه های درخت انجیلی بسیار کند است مثلا رشد هر یک متر این درخت یک سال و نیم و هر 10 متر این درخت 15 سال زمان می برد. معمولا قطر تنه آن از نیم متر بیشتر نمی شود و بعد از آن که به سن دو سالگی رسید شاخه ها هم به رشد قطری می رسند و به صورت افقی آغاز به رشد می کنند. تا این که درخت انجیلی در زمان بلوغ به شکل یک گنبد زیبای رنگارنگ درمی آید. این رشد منظم آن قدر متوازن انجام می شود که ممکن است یک درخت انجیلی داشته باشیم که ارتفاعش حدود 10 متر و تاج مدورش به قطر 8 متر برسد.
درخت انجیلی اسامی دیگری هم دارد؛ آسوندار، انجیلو، رامبورتل، اقچه قبین، انجول، تویی، تفی یا زوند همه این نام ها به این گیاه ارزشمند اشاره دارند. همچنین این درخت در زبانهای خارجی به چوب آهن IRON TREE معروف است .
