برای مطالعه کردن باید روش درستی را انتخاب کنید تا با صرف وقت و انرژی کمتر بتوانید نتیجهی دلخواهتان را بگیرید. مراحل مطالعه شامل 5 قسمت است:
مرحلهی اول: ادراک (فهم مطالب با خواندن کتاب درسی، جزوهی معلم، حل سؤال تشریحی)
مطالعهی کتاب درسی و جزوهی معلم باید انجام شود ولی اولویت انتخاب با شماست. جزوهی معلم شامل مهمترین نکات کتاب درسی به صورت خلاصه است پس اگر قبل از کتاب درسی مطالعه شود نکات مهم را یاد میگیرید و با مرور کتاب به تمام جزئیات مسلط میشوید. اگر بعد از کتاب درسی مطالعه شود برای جمعبندی و مرور بسیار مفید است؛ ولی هیچ وقت با خواندن جزوه از خواندن کتاب درسی غافل نشوید. در این مرحله استفاده از کتابهای کار کمک میکند تا بدانید که از مطالب ارائهشده در کتاب چه نوع سؤالهایی میتوان طرح کرد.
مرحلهی دوم: تثبیت (خلاصهبرداری، بیان مطالب به زبان خود، حل تستهای سطح پایین و متوسط)
خلاصهبرداری یعنی نکات مهم را در حاشیهی کتاب به زبان خودتان بنویسید. مثلاً نام گیاهان نشاستهدار را که در کتاب به صورت دو خط پشت سر هم نوشته شده است به صورت شاخهای بنویسید. در این مرحله حل کتابهای پرتکرار که شامل امتحانات دو سال مدارس سراسر کشور است بسیار مفید است. همچنین مطالعهی کتاب اشتباهات متداول که خطاهای سایر دانشآموزان را مطرح میکند میتواند سبب شود که کمتر دچار اشتباه شوید و دامهای آموزشی را تشخیص دهید.
مرحلهی سوم: تسلط (نکتهبرداری، درک استثناها، حل تستهای سطح بالا و متنوع)
برای هر درس از کتابهای متنوع سؤال حل میکنید و طبیعی است که هر سؤالی نکتهای دارد؛ پس برای آنکه هنگام جمعبندی دچار مشکل نشوید نکات مهم هر سؤال را با ماژیک مشخص کنید یا در حاشیهی کتاب بنویسید. یک مثال ساده برای فهم عبارت درک استثناها، این نکته از کتاب علوم است: همهی فلزات جامدند به جز «جیوه»؛ جیوه یک استثناست که شما باید آن را در کتاب کامل مشخص کرده و به خاطر بسپارید.
در این مرحله استفاده از کتابهای آبی که سؤالات آن سطح بالاست توصیه میشود. بهتر است برای هر درس کتابی را مطالعه کنید که در ابتدا خلاصهی نکات مهم را بیان کرده و سپس تستهای جامعی را از کل مطالب کتاب ارائه کرده است.
برای اینکه مفهوم این سه مرحله از مطالعه را که مهمترین مراحل هستند بهخوبی درک کنید مثالی میزنم.
برای محاسبهی محیط دایره باید فرمول «3.14 × شعاع ×2» یا «3.14 × قطر) را بلد باشید؛ این یعنی ادراک.
اگر بتوانید سؤالهای ساده و متوسط مانند «شعاع دایرهای 3 متر است محیط آن را محاسبه کنید» یا «شعاع دو دایره به ترتیب 3 و 5 متر است. مجموع یا تفاضل محیطهای آنها چهقدر است» را حل کنید یعنی به مرحلهی تثبیت رسیدهاید و با استفاده از فرمولی که حفظ کرده بودید میتوانید سؤال حل کنید.
در صورتی میتوانید سؤالهای دشوارتر مانند «شعاع چرخی 3 متر است و این چرخ 5 دور میزند. مسافت طیشده توسط آن چهقدر است» را حل کنید که با حل تستهای متنوع به تسلط رسیده باشید. اینکه شما با خواندن سؤال بفهمید که چرخ در هر دور یک بار محیط را طی کرده و 5 دور یعنی 5 برابر محیط خود را طی میکند که همان مسافت طیشده است نیاز به تسلط بر مفاهیم دارد.
مرحلهی چهارم: ارزیابی (امتحان مدرسه، آزمونهای روز جمعه)
در این مرحله بهتر است امتحانات و آزمونها را مجدداً در منزل حل کنید و سعی کنید اشتباهاتتان را یاد بگیرید. اگر مطالب را به مرور مطالعه کنید و نگذارید روی هم جمع شود، یادگیریتان افزایش مییابد. نوشتن کتاب خودآموزی به پیشرفت شما کمک میکند.
مرحلهی پنجم: جمعبندی (با بررسی نتیجهی کار)
شما در پایان هر پروژه، آزمون جمعبندی دارید و نهایتاً امتحانات پایان ترم مدارس را پیش رو خواهید داشت.سعی کنید همیشه از اشتباهات آزمونهای قبل درس گرفته و هرگز آنها را تکرار نکنید. با استفاده از کتابهای جامع که شامل آزمونهای دورهای است و مرور مجدد دفترچهی آزمونهای قبلی، میتوانید بهترین نتیجه را بگیرید.